mensen die overwegen om een aantal kamers van hun woning aan te bieden als gastenkamers. Hoe staat het eigenlijk met de onderlinge concurrentiedrang in de branche?
Het aanbod van bed & breakfast-accommodaties is in Nederland de afgelopen jaren sterk gegroeid. Rond 1990 waren er nog maar weinig b&b’s, minder dan 250 adressen. In 1997 werd de grens van 500 bed & breakfasts doorbroken. En in de daarop volgende jaren bleef het aantal stijgen. Haast exponentieel welteverstaan. In 2006 telde Nederland 3.450 bed & breakfasts, en medio 2007 werd het aantal al boven de 4.000 adressen geschat door Bed and Breakfast Nederland (BBN) en NRIT Media in de uitgave ‘Wegwijs in de Bed & Breakfast sector’. Afgelopen zomer werd de 3000e bed & breakfast aangesloten bij branchevereniging BBN. Uit een zeer recent onderzoek van BBN blijkt dat 85 procent van de nieuwe bed & breakfasts in deze eeuw zijn begonnen met hun activiteiten en 20 procent van de starters ving de bezigheden in 2008 aan.
Aandacht voor concurrentie
Waar de laatste tijd erg veel over wordt gepubliceerd en gediscussieerd, is de vermeende oneerlijke concurrentie tussen kleine en grote bed & breakfasts, en tussen bed & breakfasts en hotels. Tel daarbij op de aanhoudende kwesties rond gemeentelijke wet- en regelgeving omtrent aantal kamers, brandveiligheid, uitbreidingsmogelijkheden, enzovoort. Wanneer is een b&b nog hobbyisme, wanneer een professioneel bedrijf. Het is opmerkelijk dat er met de komst van zoveel nieuwe bed & breakfasts nog maar weinig aandacht is geschonken aan onderlinge concurrentie.
In de definitie volgens Wikipedia wordt onder concurrentie of mededinging verstaan: de strijd tussen verschillende partijen om een doel te bereiken dat door zijn aard slechts voor enkelen is weggelegd. In een concurrentiestrijd gaat de winst van één partij meestal ten nadele van de anderen.
In de economische theorie betekent mededinging in het bijzonder: de strijd tussen verschillende economische actoren om een aandeel in een beperkte markt. Meestal gaat het daarbij om leveranciers van gelijke of voor elkaar uitwisselbare goederen of diensten die dingen naar dezelfde klandizie.
Concurrentie in de bed & breakfast-branche is afhankelijk van een tweetal samenhangende factoren. Te weten de eigen locatie en de aanwezigheid van andere logeeradressen in de directe omgeving. De naburige logeeradressen dan weer onder te verdelen naar gelijksoortige b&b-adressen en andersoortige accommodatiemogelijkheden zoals hotels en bungalowparken.
Verschillende vormen
Er worden vier typen van economische concurrentie onderscheiden. Ten eerste concurrentie op ondernemingsniveau: concurrentie met een soortgelijk assortiment. Hier zou men de b&b-sector wellicht onder kunnen scharen. Ten tweede productconcurrentie: verschillende producttypen binnen een bepaalde productgroep. Dit is niet van toepassing op b&b’s. Vervolgens is er de generieke concurrentie: concurrentie tussen bedrijven die aan dezelfde behoeften bevrediging voldoen. Deze vorm gaat wel op voor bed & breakfasts, immers u en uw buurman bieden dezelfde behoeftebevrediging aan: een goede overnachting. Ten slotte bestaat er behoefteconcurrentie. Deze speelt zich af tussen verschillende soorten behoeften waaraan de consument bereid is geld te besteden, maar dit geld maar een keer kan uitgeven. Een voorbeeld is de keus tussen regelmatig een weekeindje weg gaan of dit geld reserveren voor één verre vakantie, dan wel een verbouwing van het eigen huis. Op dit vlak wordt er dus ook geconcurreerd tussen vijf weekeindjes per jaar in een b&b en de eenmalige zomervakantie naar de zon.
Zijn modellen reëel?
De wetenschap van de micro-economie beschouwt verschillende wiskundige modellen waarin concurrentie het stuwende mechanisme is achter de prijsbepaling. Inderdaad zal de aanwezigheid van een groot aantal aanbieders van vergelijkbare producten of diensten, over het algemeen een negatieve invloed hebben op de marktprijs, wat wel weer gunstig is voor de consument (zie ook verderop).
De eenvoudigste modellen gaan uit van de meest extreme gevallen: perfecte concurrentie en monopolie. Bij perfecte concurrentie/volkomen concurrentie kan de klant vrij kiezen uit een groot aantal gelijkwaardige leveranciers. In een monopoliesituatie is de klant gedwongen, het product van één gegeven aanbieder te kopen tegen de door die aanbieder gezette prijs; de enige vrijheid van de klant bestaat in eventueel niets kopen.
Van perfecte concurrentie zou wel een beetje sprake kunnen zijn wanneer we de gehele bed & breakfastsector op het niveau van Nederland bezien. Monopolies zouden wellicht voor kunnen komen, maar dan op een veel lager schaalniveau. Wellicht dat in een omgeving slechts een bed & breakfast zit die een heel groot gebied als verzorgingsgebied heeft.
Maar goed, de werkelijkheid leert ons dat reële markten zelden perfect concurrentieel of perfect monopolistisch zijn.
Overheidsbemoeienis
Aanbieders van diensten kunnen zich op verschillende manieren aan een deel van de concurrentiedruk op de prijs onttrekken. Via differentiatie wordt aan het eigen aanbod specifieke kenmerken gegeven, denk aan kwaliteit, design, imago. Zo onderscheiden concurrenten zich van elkaar. Dit is sterk van toepassing op de Nederlandse sector voor kleine logiesaccommodaties. Geen enkele b&b is hetzelfde.
Overheidsinmenging kan in bepaalde gevallen de normale mededinging verstoren. Dat ondervinden bed & breakfasthouders vandaag de dag aan den lijve in de verschillende gemeentelijke, provinciale en landelijke beleidsregels omtrent de bedrijfsvoering van een b&b. Maar dit heeft niet zozeer te maken met onderlinge concurrentie. Hoe lager het schaalniveau hoe waarschijnlijker het is dat u en uw naburige collega-b&b-houder onder dezelfde voorwaarden en condities moeten opereren en met elkaar en anderen concurreren.
Hoe zit het in andere landen?
In Groot-Brittannië is de bed & breakfastsector vanwege een langere ontstaansgeschiedenis al vele jaren verder qua uitontwikkeling. Op deze markt heeft inmiddels een grote concurrentieslag plaatsgevonden, omdat het aanbod alsmaar bleef groeien. De officiële toeristenorganisatie voor de stad Londen, Visit London, geeft op haar website aan dat door toegenomen concurrentie de kwaliteit onder bed & breakfasts in de Britse hoofdstad er in de afgelopen jaren over het algemeen bezien op vooruit is gegaan. Betere kwaliteit bij gelijkblijvende, of zelfs lagere prijzen. De consument profiteert.
Maar ook bed & breakfast-houders kunnen profiteren van concurrentie. In Amerika werken veel ‘guest houses’ en ‘inns’ met elkaar samen op lokaal en regionaal niveau om zo de ‘strijd’ aan te gaan met andere dorpen, steden en staten. Door samen te werken kan men vooral op het gebied van inkoop op kosten besparen. Maar ook worden gezamenlijke marketingcampagnes opgezet en verwijst men gasten naar elkaar door.
Ziet u de buurman als concurrent of als partner?
BBN15
