Aangenomen dat de coronabeperkende maatregelen pas vanaf 1 juni worden versoepeld, krimpt de Nederlandse economie dit jaar naar verwachting met 5 procent. Daarbij raakt de coronacrisis veel sectoren bijzonder hard, zoals de horeca, de landbouw, de industrie en delen van de zakelijke dienstverlening. De werkloosheid neemt de komende maanden fors toe. En hoewel het steunpakket van de overheid de basis legt voor economisch herstel straks, kan het een diepe recessie niet voorkomen. Dat verwachten economen van de Rabobank in hun nieuwe basisscenario voor de Nederlandse economie.
De (intelligente) lockdowns leiden in Nederland en de rest van de wereld in de eerste helft van dit jaar tot een forse terugval in de uitgaven van huishoudens en bedrijven, de export en de productie. Rabobankeconoom Frank van Es zegt daarover: “De steunmaatregelen van de overheid, banken en andere partijen zullen de pijn daarvan verzachten, maar niet geheel kunnen wegnemen. Veel bedrijven zien hun omzet dalen en een stijging van het aantal faillissementen ligt voor de hand. Dit zet ook de werkgelegenheid en de inkomens van huishoudens onder druk.”
Geleidelijk op gang
Van Es verwacht dat het herstel in het derde kwartaal geleidelijk op gang komt. “Zo zullen consumenten en bedrijven de hand nog op de knip houden. Uit onzekerheid, of omdat hun inkomens en buffers door de crisis flink zijn geslonken. Bovendien komen fabrieken niet direct op stoom door de verstoring in de mondiale waardeketens. We verwachten daarom dat het nog geruime tijd zal duren voordat de Nederlandse economie weer op het niveau zit van vóór de coronacrisis.”
Nederlandse sectoren bijna allemaal hard geraakt
Het effect van de virusuitbraak op de Nederlandse sectoren is tweeledig. “In eerste instantie is er een rechtstreeks effect door de virusuitbraak zelf en de maatregelen gericht op het terugdringen ervan, zoals de verplichte sluitingen en verstoorde toeleveringsketens”, legt Rabo-econoom Leontine Treur uit. “In tweede instantie krijgen veel sectoren ook te maken met een lagere vraag als gevolg van een slechtere economische omgeving in binnen- en buitenland. Die somberdere economische situatie komt bijvoorbeeld tot uiting in een lagere export, een hogere werkloosheid en een negatiever sentiment.”
Forse toename werkloosheid
De Rabobank-economen verwachten dat het aantal werklozen in de loop van dit jaar met 400.000-500.000 mensen zal toenemen. Treur: “Hoewel de coronacrisis in eerste instantie vooral flexkrachten raakt die werken in direct getroffen sectoren, is niet uit te sluiten dat later dit jaar ook in andere sectoren toch een deel van de flexibele schil naar huis wordt gestuurd. En als meer bedrijven failliet gaan, raken ook vaste krachten hun baan kwijt. De noodmaatregelen van kabinet en banken zijn erop gericht om bedrijven en particulieren te helpen om de financiële klappen van de coronacrisis te verzachten, zodat de economie straks weer snel uit de startblokken kan. Desalniettemin zorgt de grote schok en het lagere vertrouwen ervoor dat de binnen- en buitenlandse vraag nog een tijd lager zal zijn dan voorheen. Het herstel zal dan ook tijd vragen, en de werkloosheid niet zo snel afnemen als zij is gestegen.”
Tijdelijke huizenprijsdaling verwacht
De maatregelen om de verspreiding van het virus te beheersen, maken het allereerst lastiger om huizen te bezichtigen, legt Rabobankeconoom Nic Vrieselaar uit. “Dit alleen al zal het aantal verkopen tijdens de lockdown onder druk zetten. Maar de coronacrisis zorgt naar verwachting ook voor minder vraag naar koopwoningen doordat werkgelegenheid verloren gaat en huishoudinkomens dalen. Starters en doorstromers zullen hun verhuisplannen daardoor op een laag pitje moeten zetten. Ook beleggers zullen naar ons idee voorzichtiger worden. We verwachten daarom dat het aantal verkopen dit jaar terugvalt tot zo’n 175.000 huizen, 20 procent minder dan in 2019. Vanaf de tweede helft van dit jaar zullen de huizenprijzen naar verwachting ook enkele kwartalen achtereen dalen. Omdat ze in de eerste helft van het jaar nog wel stijgen, zullen huizen gemiddeld in heel 2020 nog 3,9 procent duurder zijn dan in 2019. Voor 2021 gaan we uit van een voorzichtig herstel van het aantal verkopen. Omdat het huizentekort nog altijd groot is, zullen de huizenprijzen in de tweede helft van 2021 langzaam weer stijgen, maar gemiddeld nog wel 3,3 procent lager komen te liggen dan in 2020.”
Regionale verschillen zijn groot
De economische effecten van de coronamaatregelen verschillen sterk tussen de Nederlandse regio’s. Regionaal-econoom Rogier Aalders: “Dit komt doordat regio’s verschillen in economische structuur en de impact van de coronacrisis anders uitwerkt voor verschillende sectoren. Noord-Limburg, Zeeuws-Vlaanderen en Delfzijl en omgeving hebben de meest gevoelige economische structuur voor de coronacrisis. Daarnaast speelt het regionale vestigingsklimaat een rol. Normaal is het een voordeel als bedrijven dicht bij elkaar zitten, maar als iedereen thuiswerkt is dat minder relevant waardoor de zogeheten agglomoratievoordelen van groeigebieden als Groot-Amsterdam en Zuidoost-Brabant wegvallen.”
