Exclusief: Student Hotel als Living Lab

Er wordt vaak getracht om energieverbruik te beïnvloeden met financiële prikkels. Dat is lastig als hotelgasten hun gedrag daar niet direct aan kunnen
linken, als het verbruik bijvoorbeeld is verrekend in de prijs van een (hotel)kamer. The Student Hotel onderzoekt samen met de WUR hoe je wél invloed hebt op duurzaam gedrag.

*Energieverbruik meten in de hotelkamer*
Energiebesparing is niet alleen een kwestie van innovatieve oplossingen, maar hangt voor een belangrijk deel samen met gedrag. Wageningen University en Research Center (WUR) beschikt over een unieke testomgeving in The Student Hotel. Dit ‘living lab’ biedt de mogelijkheid om allerlei oplossingen uit te proberen en op lange termijn te monitoren. Op de locaties Rotterdam en Den Haag zijn 156 kamers en 18 keukens uitgerust met meters om het energieverbruik te meten en toepassingen die ervoor zorgen dat het energieverbruik daalt.

*Uitdaging zit in gedrag*
De kamers in The Student Hotel zijn uitgerust met bekende duurzaamheidsmaatregelen, zoals lichtactivatie via elektronische keycards, aircosystemen die uitschakelen bij een open raam, en energiezuinige lampen. Frank Uffen, directeur partnership bij The Student Hotel: “Volgens ons ligt de volgende en grootste uitdaging in het beïnvloeden van gebruikersgedrag. De vraag is hoe we een positieve invloed kunnen uitoefenen op de energie- en waterconsumptie. Hoe we gasten op een slimme manier overtuigen de verwarming niet op de hoogste stand te zetten of een uur te douchen. We huisvesten jaarlijks duizenden studenten uit de hele wereld. Moeten we Amerikanen anders benaderen dan Nederlanders of Spanjaarden? Wat werkt beter voor mensen uit noordelijke landen? Dat zijn wezenlijke vragen voor ons en onze collega’s in de hotel- en studentenaccommodatiesector.”

*Hotelgasten financieel prikkelen*
The Student Hotel kwam met hun vraag terecht bij Wageningen University & Research centre (WUR), die op dat moment al bezig was met een soortgelijk onderzoek. WUR-gedragsonderzoeker Michel Handgraaf: “We bestudeerden gedrag bij bedrijven waar de baas betaalt en je de werknemers niet financieel kunt prikkelen tot energiebesparing. Dat is ook het geval bij hotelgasten.”


~Michel Handgraaf, WUR~

In The Student Hotel is een constante stroom van zowel hotelgasten als studenten die er voor korte of langere tijd verblijven. De onderzoekers kunnen daardoor allerlei interventies op een zeer brede groep testen. Handgraaf: “Het is interessant om te zien hoe toeristen die maar kort blijven zich anders gedragen vergeleken met gasten die er langer zijn.”

*Techniek omzeilen*
Het onderzoek kent twee hoofdzaken: hoe je gedrag kunt beïnvloeden en hoe mensen omgaan met energiezuinige technologieën. Handgraaf: “Mensen zijn slim, ze omzeilen techniek. Ze bedenken trucjes om het elektronische kaart- en aircosysteem heen. Voor ons is de reden waaróm ze dat doen interessant en we vragen ze dat uit te leggen. Het unieke aan dit project is dat we alle kamers van minuut tot minuut kunnen monitoren. Onze projectpartner hielp ons met meetapparatuur voor warm water, verlichting, verwarming, elektriciteit en stopcontacten.”

*Cadeau voor jezelf of een ander*
De deelnemers vullen voor aanvang van de meetperiode een vragenlijst in. “Daarna bevragen we ze over hun houding ten opzichte van energiebesparing”, vertelt Handgraaf. “Vervolgens krijgen ze een cadeautje, waarvoor ze niets hoeven te doen. We vertellen erbij dat het hotel energiebesparing wil stimuleren en dat we hopen dat ze daarbij willen helpen, door bijvoorbeeld minder warm water te gebruiken of de lichten uit te doen als ze weggaan. De ene groep krijgt een cadeau voor zichzelf, zoals een fles wijn, en de andere groep mag een donatie doen aan een goed doel naar keuze. De helft van de testgroep vragen we ook een formulier te ondertekenen dat ze het cadeau ontvangen hebben en dat ze hun best zullen doen. Hiermee willen we onderzoeken of je gedrag kunt beïnvloeden door mensen een prikkel te geven zonder ze financieel te belonen.”

*Kostenreductie en bewustwording staan centraal*
Het onderzoeksteam is constant aanwezig in het hotel. Handgraaf: “Daar gaan we zorgvuldig mee om. We hebben een directe lijn met de directie. Zij staan volledig achter ons. Die betrokkenheid is de sleutel tot succes, want zonder hun enthousiasme lukt het niet. Uffen vult aan: “Het experiment leidt voor ons uiteindelijk tot kostenreductie, reductie van CO2-emissies en toename van milieubewustzijn bij studenten en hotelgasten. De onderzoekers krijgen daarom de volledige ruimte om hun werk uit te voeren.”

*Het effect van interventies*
Het project kreeg subsidie vanuit het STEM-programma van de Topsector Energie. In dit sociaal innovatieprogramma werken wetenschappers en bedrijven samen aan niet-technologische uitdagingen die moeten bijdragen aan de doelen van het Energieakkoord. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) voert de regeling uit in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. Handgraaf: “Met de financiële ondersteuning onderzoeken we twee jaar lang het effect van de interventies. Maar als het aan mij ligt, gaan we ook daarna door. We proberen daarvoor subsidies te krijgen vanuit de EU.” Ook The Student Hotel zoekt mee naar nieuwe mogelijkheden. Uffen: “STEM was een belangrijke eerste financiering. Voor vervolgtrajecten zijn we nu in gesprek met potentiële partners.”

*Resultaten voor hotelbranche*
Op dit moment analyseren de onderzoekers de eerste resultaten. “Daarin zien we dat beide cadeautjes positieve invloed hebben op het gedrag van de deelnemers”, zegt Handgraaf. “Na de afronding in mei 2016 bundelen we de resultaten voor bedrijven die kamers of woningen aanbieden met een all-in prijs, zoals hotels, studentenwoningen en bejaardentehuizen. We rapporteren dan niet alleen de effecten van de interventies, maar ook algemeen gedrag. Hoe lang douchen verschillende gasten bijvoorbeeld en hoe laat? Zijn ze vaak aanwezig in de kamer en hoe gaan ze om met verlichting en elektrische apparaten? Deze resultaten zijn niet alleen interessant voor de hotelbranche, maar ook voor installateurs.” Ook Uffen kijkt verwachtingsvol uit naar de resultaten. “Die willen we graag delen met onze branchegenoten. Maar zoals het wetenschappelijk onderzoek betaamt, moet alle data eerst zorgvuldig gecontroleerd worden. En dus moeten ook wij nog even geduldig afwachten.”

*Duurzaam ondernemen*
Kansen om te innoveren en nieuwe markten aan te boren. Dat biedt duurzaamheid aan ondernemend Nederland. Het resultaat: economische groei, winst voor het milieu én een duurzame bedrijfsvoering. De overheid ondersteunt dagelijks honderden organisaties met financiering, kennis en partners. Voor al deze organisaties is de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland het eerste aanspreekpunt. Ook voor het signaleren en attenderen van beleidsmakers op verbetering van wet- en regelgeving. "www.rvo.nl/duurzaamondernemen.":http://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen

~Tekst: Maaike Belder, in opdracht van RVO.nl~
~Op de foto: Frank Uffen, The Student Hotel~